วิธีที่ญี่ปุ่นใช้แก้ปัญหาขาดแคลนคนขับแท็กซี่

ในประเทศไทยแท็กซี่เยอะแต่โบกเรียกแล้วไม่ไป ส่วนในญี่ปุ่นบางจังหวัดใหญ่ๆ ตอนนี้หาแท็กซี่ยาก บางช่วงเวลาคือเงียบ ไม่ใช่เพราะคนขับไม่ไป แต่มาจากไม่มีคนขับแท็กซี่ ตอนนี้อาชีพพนักงานขับแท็กซี่กำลังขาดแคลนในญี่ปุ่น

Teikoku Databank สำรวจคนขับแท็กซี่และรถยนต์เช่าพบว่า ‘ลดลง’ ตามเมืองต่างๆ โดยเมืองที่ลดลงมากๆ เช่น อิบารากิ คากาวะ นารา แม้แต่บริษัทแท็กซี่ในเขตเมือง ซึ่งปกติจะมีความต้องการใช้แท็กซี่สูงก็ยังพบว่ามีจำนวนคนขับแท็กซี่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งในไซตามะ และโอซาก้า

สาเหตุส่วนหนึ่งมาจากตั้งแต่ช่วงโควิด-19 ที่คนขับแท็กซี่ต้องหยุดทำงานไป เพราะการล็อคดาวน์ และการเดินทางที่น้อยลง ปรากฎว่าพอสถานการณ์กลับสู่ภาวะปกติ คนขับแท็กซี่จำนวนหนึ่งไม่กลับมาทำอาชีพเดิม บางคนอายุมากเลยยังกลัวติดโควิด บางส่วนหันไปขับรถบรรทุก รถส่งของแทน ขณะที่ปัญหาขาดแคลนแรงงานในญี่ปุ่นก็หนักหนาสาหัสมากขึ้น คนรุ่นใหม่น้อยคนนับหัวได้ที่จะมาสมัครเป็นพนักงานขับรถแท็กซี่

“คนขับรถสูงอายุจำนวนมากลาออกจากงานหลังการระบาดของโควิด และพวกเขาลังเลที่จะกลับมา…ตอนนี้ทุกบริษัทกำลังประสบปัญหาในการหาคนขับรถ” กรรมการบริหารสมาคมแท็กซี่และรถจ้างเหมาประจำจังหวัดโอกินาวากล่าว

คนขับรถแท็กซี่วัย 84 ปี ซึ่งทำงานให้กับบริษัทรถแท็กซี่ในจังหวัดโอกินาวา กล่าวว่าบริษัทของเขาแทบไม่มีคนหนุ่มสาวเลย “แม้ว่าจะพยายามรับสมัครแต่พวกเขาก็ไม่มา”

อายุเกษียณของพนักงานขับรถในบริษัทแท็กซี่ญี่ปุ่นอยู่ที่ 60 ปี แต่พนักงานขับรถจำนวนมากยังคงอยู่กับบริษัทในฐานะพนักงานไม่ประจำ หลายคนคนยังคงทำงานอยู่ในวัย 70 ปลายๆ โดยคนกลุ่มนี้จะต้องผ่านข้อกำหนดของบริษัทแล้ว เช่น ไม่มีประวัติอุบัติเหตุหรือการละเมิดกฎจราจร

เนื่องจากอุตสาหกรรมรถแท็กซี่ของญี่ปุ่นมีการวางกฎกติกาการทำงานที่เข้มงวดมาก โดยเฉพาะกับคนขับแท็กซี่ที่มีลักษณะเป็น พนักงานบริษัทรูปแบบหนึ่ง ดังนั้นการใช้วิธิเปิดให้นำรถส่วนตัวมาขับได้ และเรียกเก็บค่ารถแบบที่เป็นที่นิยมทั่วโลกในขณะนี้จึงเป็นเรื่องที่ญี่ปุ่นคิดซับซ้อนมากขึ้น แต่ส่วนหนึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าคนรุ่นใหม่ถ้าจะทำอาชีพขับรถรับจ้างสาธารณะพวกเขาสนใจขับขี่ในรูปแบบ ‘งานอิสระ’ เรียกรถผ่านแอปมากกว่ามาสังกัดเป็นพนักงานบริษัทแท็กซี่ใดโดยเฉพาะ

ปัญหาขาดแคลนคนขับแท็กซี่ทำให้มีการหารือว่าอาจต้องเพิ่มให้ผู้ขับขี่ทั่วไปนำรถยนต์ส่วนตัวมาให้บริการได้ โดยมีการเก็บค่าธรรมเนียม อย่างไรก็ตามผู้คนในอุตสาหกรรมรถแท็กซี่ญี่ปุ่นกังวลว่า จะยิ่งทำให้เกิดการแข่งขันที่รุนแรงขึ้นและจะทำให้พนักงานขับรถแท็กซี่ที่มีอยู่น้อยอยู่แล้วลาออกมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีประเด็นต่างๆ มากมายเกี่ยวกับการรับรองความปลอดภัย

ส่วนจะใช้วิธีเปิดให้ชาวต่างชาติมาขับขี่แท็กซี่ ปรากฎว่าการจะได้รับใบอนุญาตขับขี่ประเภท 2 นั้น ไม่ง่าย ไม่เพียงแต่ต้องอาศัยทักษะการขับรถเท่านั้น แต่ยังต้องใช้ภาษาญี่ปุ่นในระดับสูง และมีความรู้เส้นทางและสถานที่ต่างๆ มากด้วย ซึ่งถือเป็นเรื่องปกติที่คนขับแท็กซี่ในญี่ปุ่นจะเข้าใจเส้นทางและรู้สถานที่ทุกอย่างเป็นอย่างดี นั่นทำให้เป็นเรื่องยากสำหรับชาวต่างชาติที่จะทำอาชีพนี้ เพราะแม้แต่ในหมู่คนขับชาวญี่ปุ่นเองอัตราการผ่านใบอนุญาตขับแท็กซี่ก็ยังอยู่ที่ประมาณ 40%

ทางแก้เท่าที่เป็นไปได้ตอนนี้ รัฐบาลผ่อนปรนใบอนุญาตประกอบธุรกิจสำหรับการให้บริการรถแท็กซี่ส่วนตัว และเปิดให้ประชาชนทั่วไปสามารถใช้รถยนต์ของตัวเองมาให้บริการรับส่งลูกค้าโดยมีค่าธรรมเนียม

เดือนเมษายนนี้ รัฐบาลญี่ปุ่นเพิ่งจะไฟเขียวให้มีการเปิดใช้บริการแอปพลิเคชั่นเรียกรกแท็กซี่เวอร์ชั่นของญี่ปุ่นขึ้นมาเอง โดยเปิดให้คนทั่วไปมาเป็นคนขับรถแท็กซี่พาร์ทไทม์ได้ เพื่อแก้ปัญหาขาดแคลนคนขับแท็กซี่ในช่วงเวลาจำเป็น แม้ความจริงที่ว่าในญี่ปุ่นจะมีบริการแอปพลิเคชั่นเรียกรถสาธารณะจากต่างชาติอยู่แล้วก็ตาม

แต่การมีแอปเวอร์ชั่นเฉพาะของญี่ปุ่นจะแตกต่างออกไป

โดยบริการแอปเรียกรถแท็กซี่เวอร์ชั่นญี่ปุ่น คนทั่วๆไป ที่อยากจะมาเป็นคนขับแท็กซี่พาร์ทไทม์จะทำได้ ต้องผ่านบริษัทแท็กซี่ที่ได้รับใบอนุญาต และการขับขี่จะขับได้ในบางพื้นที่เท่านั้น และออกวิ่งให้บริการได้ในช่วงเวลาที่ถูกระบุว่ามีคนขับแท็กซี่ไม่เพียงพอ แปลว่าไม่ได้เปิดให้วิ่งรถอิสระไปไหนก็ได้ตลอด 24 ชั่วโมง

นึกภาพตัวอย่างเช่น เมื่อแอปนี้เปิดให้บริการในโตเกียว จะกำหนดให้รถวิ่งได้ในพื้นที่ที่กำหนดของโตเกียว และระบบนี้จะอนุญาตให้วิ่งรถได้ในบางช่วงเวลา อาทิ ในช่วงเช้าของวันธรรมดา คืนวันศุกร์ และวันหยุดสุดสัปดาห์ เป็นต้น

โดยจุดประสงค์ของแอปนี้ดูเหมือนจะเป็นการเพิ่มรถและคนขับมาเสริมจากบริษัทแท็กซี่ที่ขาดแคลนคนขับจำนวนมากในขณะนี้ โดยเฉพาะในช่วงเวลาจำเป็นเร่งด่วน

ดังน้ันวิธีการนี้ก็คือ บริษัทแท็กซี่ร่วมกับแอปเรียกรถเวอร์ชั่นญี่ปุ่น เปิดให้บริการจ้างคนขับเพื่อเพิ่มจำนวนขึ้นมารองรับ โดยพนักงานขับรถพาร์ทไทม์นี้จะต้องมีการฝึกอบรมเตรียมความพร้อมให้ขับรถอย่างปลอดภัย และการดูแลรักษายานพาหนะ รวมถึงมีการทดสอบแอลกอฮอล์ก่อนออกเดินทางและต้องรับผิดชอบหากเกิดอุบัติเหตุ

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงคมนาคมญี่ปุ่น กล่าวว่า การให้บริการแอปเรียกรถแท็กซี่เวอร์ชั่นญี่ปุ่นนี้เพื่อแก้ปัญหาในบางภูมิภาค บางพื้นที่ และหวังว่าจะเริ่มให้บริการทั่วประเทศได้โดยเร็ว โดยเดือนเมษายนนี้กระทรวงคมนาคมญี่ปุ่นได้อนุมัติให้ใช้แอปเรียกรถแท็กซี่เวอร์ชั่นญี่ปุ่น 4 พื้นที่ คือ โตเกียว คานากาว่า ไอจิ และเกียวโต และจะเปิดใช้เพิ่มอีก 8 พื้นที่ในเดือนพฤษภาคม

เขามองว่าญี่ปุ่นไม่ต้องการบริการเรียกรถโดยสารเต็มรูปแบบแบบที่เห็นในต่างประเทศ โดยเฉพาะในสหรัฐฯ เพราะเห็นปัญหาต่างๆ เช่น อุบัติเหตุ และการฟ้องร้องคนขับ

ดังนั้นบริการเรียกรถในญี่ปุ่นควรมุ่งเน้นไปที่การเสริมการขาดแคลนแท็กซี่ในช่วงเวลาที่มีความต้องการใช้สูงสุดจะเหมาะสมกว่า

อ้างอิง

Nikkei Asia, Nippon, Japantimes