เล่าหลังอ่าน : “Never Let Me Go” หนังสือที่ซ่อนความเศร้าลึก และชะตากรรมของหนุ่มสาว

แผลลึก หัวใจสลาย (Never Let Me Go)

• Kazuo Ishiguro  : เขียน
• นารีรัตน์ ชุนหชา : แปล
• สำนักพิมพ์ เอิร์นเนส พับลิชชิ่ง (พิมพ์ครั้งที่สอง) มีนาคม พ.ศ. 2561

 คนเราล้วนมี ‘เป้าหมาย’ ในชีวิต แต่หากว่าเราไม่ได้เป็นคนวางแผน คิดฝัน คาดหวังหรือตั้งเป้านั้นเอง ชีวิตจะเป็นอย่างไร?

ถ้าบอกว่า นี่เป็นเรื่องราวของหนุ่มสาวสามคนที่ได้ใช้เวลาเรียนรู้ชีวิต ผ่านความรักและความสัมพันธ์ของเพื่อนในช่วงวัยรุ่น ก็คงจะไม่มีอะไรแปลกใหม่หรือดึงดูดใจนัก เดาจากชื่อ คาดเอาจากปก ก็ชวนให้คิดว่านี่คงจะเป็นนิยายรักทั่วไป หรือให้เจาะจงกว่านั้นหน่อยคือเป็นนิยายรักชวนหม่นเศร้าที่อาจจะทำให้เราต้องเสียน้ำตากับโศกนาฏกรรมความรักของตัวละครหลัก

แต่ว่า มันไม่ได้เป็นแบบนั้นเสียทีเดียว

              Never Let Me Go เป็นเรื่องราวของ แคธี รูธ และ ทอมมี เพื่อนสนิทสามคนที่เติบโตด้วยกันมาใน ‘เฮลแชม’ โรงเรียนอันแสนพิเศษ ที่ดูเหมือนจะถูกสร้างมาเพื่อเด็กๆ ที่พิเศษเช่นพวกเขา

ความ ‘พิเศษ’ ที่ว่านั้น ไม่ได้ถูกบอกเล่าอย่างชัดเจนหรือตรงไปตรงมา แต่ถ่ายทอดผ่านความเป็นอยู่ และสภาพชีวิตของเด็กๆ  ภายใต้การดูแลของครูผู้ปกครอง

ชีวิตในรั้วโรงเรียนที่ดำเนินไปอย่างปกติธรรมดา ทุกคนก็ดูเหมือนว่าจะมีความสุขดี ใช้เวลาไปกับการเรียน คุยเล่นอยู่กับเพื่อน รอคอยการมาถึงของ ‘งานแลกเปลี่ยน’ ที่จัดขึ้นในโรงเรียนปีละสี่ครั้ง ให้นักเรียนทุกคนได้พยายามสร้างสรรค์ผลงานศิลปะของตัวเองเพื่องานนี้ และผลงานที่ดีที่สุดก็จะถูกคัดเลือกไปเก็บไว้ใน ‘แกลเลอรี่’ ของ ‘มาดาม’

เด็กทุกคนในเฮลแชมดูเหมือนมีชีวิตและเติบโตตามปกติ เหมือนเด็กทั่วไป ใช้ชีวิตตามกฎ ตั้งใจทำหน้าที่ของตัวเองตามที่ครูบอก

‘โลก’ ที่ทุกคนรู้จักดูเหมือนจะมีอยู่แค่นั้น

โลกภายนอก เหมือนจะเป็นดินแดนที่อยู่ห่างไกลออกไปราวกับความฝัน และไม่มีอยู่จริง

           “พวกเธอถูกนำมายังโลกนี้ด้วยจุดประสงค์บางอย่าง และอนาคตของพวกเธอทั้งหมดนั้นถูกลิขิตไว้แล้ว”

แต่เพียงผ่านไปร้อยหน้าแรก ประโยคนี้ของครูคนหนึ่ง ก็ดึงเรากลับสู่ความจริงที่ว่า เรื่องราวที่รับรู้ไม่ได้ปกติธรรมดาอย่างที่คิดว่ามันน่าจะเป็น

มีบางสิ่งสำคัญที่รอวันเปิดเผย สิ่งที่กำหนดชะตากรรมของทุกคน และมันถูกกำหนดเอาไว้แล้ว

         “ถ้าพวกเธอจะมีชีวิตที่ดีตามสมควร พวกเธอก็จะต้องรู้ และรู้อย่างถูกต้องด้วย ไม่มีใครจะได้ไปอเมริกา ไม่มีใครจะได้เป็นดาราหนัง และไม่มีใครจะได้ทำงานในซูเปอร์มาร์เก็ต…”

หนังสือไม่ได้จงใจหรือตั้งใจจะปิดบังข้อเท็จจริงหรือ ‘บางสิ่ง’ ที่กำหนดชะตาของตัวละคร เพราะมันถูกบอกเอาไว้ผ่านครูผู้ดูแลตั้งแต่ต้นเรื่อง แต่มันกลับทำให้เรายิ่งอึดอัดขัดข้อง ไม่เข้าใจ จนเลยไปถึงไม่พอใจ

มันไม่น่าพอใจจริงๆ ที่คนอื่น ใครก็ไม่รู้จะมีสิทธิ์มาคิด มากำหนดชีวิตของเรา ว่าจะต้องเป็นหรือไม่เป็นอะไร ดังนั้นโดยส่วนตัวแล้ว แม้อาจจะไม่ได้ใช้ความพยายามมากนักในการอ่าน แต่ต้องใช้ความอดทนพอสมควรในการที่จะอ่านให้จบโดยไม่เปลี่ยนความอึดอัดและโศกเศร้าเป็นโกรธแค้นเกลียดชัง พยายามไม่คิดว่า ทำไม แคธี่ รูธ และ ทอมมี ถึงยอมให้ชีวิตตัวเองเป็นแบบนั้น

ภาพจากเพจ: Kazuo Ishiguro

นิยายเลือกใช้วิธีเล่าย้อนผ่านความทรงจำของ แคธี ตัวละครสำคัญในวันที่เติบโตเป็นผู้ใหญ่ และออกไปใช้ชีวิตข้างนอกเฮลแชม ความทรงจำของหญิงสาวในเรื่องราวเกี่ยวกับชีวิต สถานที่ มิตรภาพและความรักระหว่างเพื่อน พาเราติดตามเรื่องตั้งแต่ต้นไปจนจบ

ในความธรรมดาของเรื่องราวที่เล่าไปอย่างเรียบง่ายนั่นเอง ที่ซ่อนความเศร้าลึกไว้ให้สั่นสะเทือนใจเรา แต่มันก็เป็นความเศร้าที่ยากจะบอกเล่าให้ ‘รู้สึก’ เหมือนได้ ทางเดียวที่คุณจะรู้สึกได้อย่างนั้น คืออ่านมันด้วยตัวเอง ซึมซับรับเอาเรื่องราวที่ผูกร้อยชะตากรรมของหนุ่มสาวที่น่าสงสารเอาไว้ด้วยกัน

แล้วจะรู้ว่าทำไมถึงเศร้า

ทำไม…เรารักกันมาตลอดชีวิต แต่ในท้ายที่สุด เรากลับไม่สามารถอยู่ด้วยกันไปตลอดกาลได้

ฉันไม่รักหนังสือเล่มนี้ แต่ก็พูดไม่ได้ว่าเกลียดมัน และแน่นอนว่าไม่อาจใช้คำว่า ‘เฉยๆ’ สำหรับฉัน ต้องบอกว่า อิชิงุโระ เก่งมาก ที่เขียนเรื่องราวซึ่งดูเหมือนเรียบง่ายธรรมดา แต่ดึงให้เรารู้สึกร่วมได้มากกว่าแค่จะอ่านให้ผ่านๆ ไป

หนังสือบางเล่ม เราใช้เวลาอ่านนาน เพื่อที่เมื่อผ่านไปแล้วก็อาจจะลืมมันได้อย่างรวดเร็ว

แต่หนังสือบางเล่ม เราอาจไม่ต้องใช้เวลานานนัก แต่คำถามที่ถูกทิ้งไว้ จะคั่งค้างในใจ จะยังติดค้างอยู่อย่างนั้น

ถ้าโลกที่เรารู้จักมาตลอดชีวิต ไม่ได้เป็นอย่างที่คิดหรือหวัง และเมื่อโลกนั้นพังทลายลงต่อหน้า เราจะเหลืออะไรให้ยึดเหนี่ยว น่าเศร้าตรงที่เราไม่อาจทำอะไรได้เลย ไม่อาจจะเปลี่ยนแปลงอะไรได้ทั้งนั้นแม้กระทั่งชะตากรรมของตัวเอง

 หากเราไม่ได้กำหนดหรือเป็นเจ้าของชีวิตตัวเอง อย่างนั้น ‘ชีวิต’ จะมีความหมายอะไร?

ประวัติผู้เขียน

ภาพจากเพจ: Kazuo Ishiguro

          คาสึโอะ อิชิงุโระ (Kazuo Ishiguro) เป็นนักเขียนชาวอังกฤษเชื้อสายญี่ปุ่น ที่เพิ่งคว้ารางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมประจำปี 2017 เกิดเมื่อวันที่ 8 พ.ย. 1954 ที่นางาซากิ ประเทศญี่ปุ่นและย้ายมาอยู่ที่อังกฤษกับครอบครัว จบการศึกษาระดับปริญญาโทด้านการเขียนเชิงสร้างสรรค์จากมหาวิทยาลัยอีสต์แองเกลีย เขาเขียนหนังสือมาแล้ว 8 เล่ม ได้รับการแปลเป็นภาษาต่างๆ กว่า 40 ภาษา

อิชิงุโระได้รางวัล Man Booker Prize ในปี 1989 จากหนังสือเรื่อง The Remains of the Day (เถ้าถ่านแห่งวารวัน) ส่วน Never Let Me Go  (แผลลึก หัวใจสลาย) ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี 2005 ได้รับการยกย่องจากนิตยสารไทม์ให้เป็นนิยายดีที่สุดในปี 2005 และจัดอยู่ในนิยายภาษาอังกฤษ 100 เล่มที่ยอดเยี่ยมที่สุดนับแต่ปี 1923 ถึง 2005

         Never Let Me Go ถูกนำไปสร้างเป็นภาพยนตร์เมื่อปี 2010 (ใช้ชื่อภาษาไทยว่า ‘ครั้งหนึ่งของชีวิต…ขอรักเธอ’) นำแสดงโดยแอนดรูว์ การ์ฟิลด์,แครี่ มัลลิแกน และ เคียร่า ไนต์ลี่ย์

ภาพจากเพจ: Kazuo Ishiguro

เดือนสิงห์

เด็กหญิงรักการอ่าน ที่โตมาเป็นผู้หญิงรักการอ่าน และฝันว่าจะเป็นคุณยายผู้รักการอ่าน จนกว่าจะตายจากกันไปข้างหนึ่ง

คอลัมน์ ‘เล่าหลังอ่าน’ จะบอกเล่าสู่กันฟังเรื่องหนังสือที่ได้อ่าน เป็นการแลกเปลี่ยนความสุข ส่งต่อความประทับใจจากเรื่องราวระหว่างบรรทัดเหล่านั้น

อ่านเรื่องอื่นเพิ่มเติม:

• เล่าหลังอ่าน: มองอย่าให้เห็น (Bird Box)
• เล่าหลังอ่าน: ป่วยเป็นไข้ใจ ใครช่วยรักที (Finding Audrey)
• เล่าหลังอ่าน: ปมหลอน รางมรณะ (The Girl on the Train)