ศูนย์วิจัยและพัฒนากฎหมาย นิติฯ มช. ออกแถลงการณ์ “กกต.มีไว้ทำไม”

ศูนย์วิจัยและพัฒนากฎหมาย คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ออกแถลงการณ์ ชี้ การทำงานของ กกต.ทำให้เกิดความกังขาใน 4 เรื่องสำคัญ ถามทิ้งท้าย “หากไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว สังคมไทยจะมี กกต. เช่นนี้ไว้ทำไม”

วันที่ 24 เม.ย. 62 ศูนย์วิจัยและพัฒนากฎหมาย คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ออกแถลงการณ์ เรื่อง “กกต. มีไว้ทำไม” โดยมีเนื้อหาทั้งหมด ดังนี้

“คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) เป็นองค์กรที่ถูกจัดตั้งขึ้นเป็นครั้งแรกในรัฐธรรมนูญ 2540 เนื่องจากความต้องการที่จะทำให้กระบวนการเลือกตั้งเป็นไปอย่างสุจริตและเที่ยงธรรมแก่ทุกฝ่ายที่เข้ามาแข่งขันในทางการเมือง

“กกต. จึงได้รับการออกแบบในฐานะขององค์กรอิสระองค์กรหนึ่ง ทั้งในแง่ของกระบวนการคัดสรร การให้ความเห็นชอบ ความเป็นอิสระในการปฏิบัติหน้าที่ ซึ่งในระยะเริ่มต้น กกต. ได้ปฏิบัติหน้าที่ได้เป็นอย่างดีในฐานะองค์กรที่มีความเป็นกลาง และสามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างตรงไปตรงมา

“อย่างไรก็ตาม เฉกเช่นเดียวกับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับองค์กรอิสระหลายองค์กร องค์กรนี้ได้ถูกปรับเปลี่ยนและทำให้ระบบราชการเข้ามามีอำนาจครอบงำเพิ่มมากขึ้น ภายใต้ความขัดแย้งทางการเมืองที่เกิดขึ้นในรอบสองทศวรรษก็มีผลอย่างสำคัญที่ทำให้องค์กรเหล่านี้อยู่ภายใต้การครอบงำของระบบราชการและการเลือกฝักฝ่ายทางการเมืองที่เห็นได้ชัดเจน ความพยายามในการจัดการเลือกตั้ง “ให้ล้มเหลว” ก่อนรัฐประหาร 2557 ก็เป็นสิ่งที่ยืนยันได้เป็นอย่างดี

“รัฐธรรมนูญ 2560 ได้ปรับเปลี่ยนองค์ประกอบและกระบวนการสรรหา ภายใต้การโฆษณาว่าจะได้ “มนุษย์เทพ” มาทำหน้าที่ แต่มาถึงบัดนี้ก็เป็นที่ชัดเจนว่าการทำงานของ กกต. ทำให้เกิดความกังขาใน 4 เรื่องสำคัญ

“ประการแรก ความสามารถ การจัดการเลือกตั้งที่ผ่านมาประสบปัญหานับตั้งแต่การเลือกตั้งล่วงหน้าทั้งภายนอกและภายในประเทศ กกต. ไม่สามารถจัดการเลือกตั้งให้เป็นไปอย่างปกติที่พึงมีในสังคมประชาธิปไตยทั้งหลาย การไม่นับคะแนนที่มาจากต่างประเทศ หรือการจัดคูหาที่แออัดต่อการเลือกตั้งล่วงหน้าในประเทศ ทั้งสองเรื่องเป็นสิ่งที่สามารถคาดหมายได้โดยไม่ยาก แต่ก็ไม่มีการตระเตรียมไว้ให้พร้อม ย่อมสะท้อนความสามารถในการจัดการเลือกตั้งว่ามีอยู่ในระดับใด

“ประการที่สอง ความโปร่งใส แม้กระทั่งผ่านการเลือกตั้งไปหนึ่งเดือน ไม่เพียงไม่สามารถประกาศผลอย่างเป็นทางการ รวมถึง กกต. ก็ไม่เปิดเผยคะแนนเลือกตั้งรายหน่วยแก่สาธารณะแต่อย่างใด กลับให้ผู้ต้องการข้อมูลไปขอจากแต่ละจังหวัดด้วยตนเอง ทั้งที่การเปิดเผยข้อมูลระดับหน่วยเลือกตั้งจะช่วยทำให้สามารถเห็นได้ว่าการทำงานของ กกต. ดำเนินไปอย่างถูกต้อง โดยมิได้มีการเอียงเข้าหาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ในอดีตที่ผ่านมา กกต. ก่อนหน้านี้ก็ได้เปิดเผยต่อสาธารณะโดยตลอด จึงย่อมเป็นคำถามได้ว่า เพราะเหตุใดครั้งนี้จึงไม่กล้าเปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะ

“ประการที่สาม ความรู้ เป็นที่น่าตระหนกอย่างมาก เมื่อทาง กกต. ได้ส่งประเด็นสูตรการคำนวณจำนวน ส.ส. แบบบัญชีรายชื่อไปให้กับทางศาลรัฐธรรมนูญเป็นผู้ชี้ขาด ไม่ว่าจะศาลรัฐธรรมนูญจะมีคำตัดสินในลักษณะเช่นใด แต่ในเบื้องต้นย่อมทำให้เกิดความคลางแคลงใจเป็นอย่างยิ่งว่า เพราะเหตุใดหน่วยงานอย่าง กกต. กลับไม่มีความรู้ในเรื่องของการคำนวณจำนวน ส.ส. ทั้งที่เป็นภาระหน้าที่หลักขององค์กร

“ประการที่สี่ การเลือกปฏิบัติ เห็นได้ชัดว่าเมื่อมีการกล่าวหาต่อพรรคการเมืองที่เกี่ยวข้องกับผู้มีอำนาจรัฐกับพรรคการเมืองที่ยืนอยู่ตรงกันข้ามกับผู้มีอำนาจรัฐในขณะนี้ จะเห็นได้ถึงการปฏิบัติที่แตกต่างกันเป็นอย่างมาก ทั้งในด้านของความรวดเร็ว การแสวงหาหลักฐาน แนวโน้มของคำวินิจฉัย เช่น กรณีโต๊ะจีน , เอกสารราชการหลุดกรณีสนับสนุนพรรคการเมืองบางพรรค เป็นต้น

“กกต. มิใช่องค์กรอาสาสมัครที่นำเอาบรรดาผู้มีจิตใจสาธารณะมาทำงานโดยมิได้ค่าตอบแทน หากเป็นองค์กรที่ได้ค่าตอบแทนอันมาจากภาษีประชาชนในจำนวนสูง อีกทั้งเป็นองค์กรที่มีอำนาจหน้าที่ในการปฏิบัติงานซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในการเลือกตั้ง รวมถึงการทำหน้าที่ที่อาจทำให้เกิดผลเอียงข้างไปในทางใดทางหนึ่งได้โดยไม่ยากลำบาก

“แต่จากที่กล่าวมาข้างต้น จึงย่อมนำมาซึ่งคำถามที่สำคัญได้ว่า หากไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว สังคมไทยจะมี กกต. เช่นนี้ไว้ทำไม”