‘การ์ตูน’ ภาษาสากลที่สามารถทะลายพรมแดนประเทศ

พูดถึงอาชีพ ‘นักวาดการ์ตูน’ คำถามที่มักจะตามจากคนรอบข้างก็คือ ‘อยู่ได้หรือ’ ‘จะพอกินหรือเปล่า’ ทัศนคติจากคนนอกวงการที่ไม่ได้มีความเข้าใจในตัวอุตสาหกรรมนี้ ทั้งนี้ งาน “อวดของ” ที่จัดโดย สำนักขอสมุดกลางมหาวิทยาลัยศิลปากร ได้เปิดโอกาสให้นักเขียนนักวาดการ์ตูนทั้งรุ่นเก๋าและรุ่นใหม่ได้แลกเปลี่ยนกันและทำให้คนที่ภายนอกเข้าใจในตัวคนวาดการ์ตูนมากขึ้น

งาน “อวดของ : โครงการสัมมนาทางวิชาการเรื่องการจัดการและพัฒนาสารสนเทศด้านศิลปวัฒนธรรม” ณ ห้องออดิทอเรียม ชั้น 5 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร วันที่ 20 – 21 สิงหาคม 2562 ที่จัดขึ้นเพื่อเผยแพร่ผลงานและนวัตกรรมด้านสารสนเทศด้านศิลปวัฒนธรรม และยังเป็นเวทีให้ถ่ายทอดแลกเปลี่ยนแนวคิดเกี่ยวกับการจัดการสารสนเทศด้านศิลปวัฒนธรรม อีกทั้งยังเป็นช่องทางในการสื่อสารภาพลักษณ์องค์กรให้หน่วยงานภายนอกได้รับรู้และเห็นคุณค่าของสารสนเทศด้านศิลปวัฒนธรรม 

ทั้งนี้ภายในงานยังได้มีการเสวนาวิชาการที่ได้เชิญนักเขียนการ์ตูนทั้งรุ่นใหญ่ที่อยู่มาตั้งแต่ยุคแรกเริ่ม อาทิเช่น โอม รัชเวทย์, สละ นาคบำรุง, อิทธิวัฐก์ สุริยมาตย์, เรืองศักดิ์ ดวงพลา, สนิท สุดสาคร จนมาถึงนักวาดการ์ตูนรุ่นปัจจุบันที่มีชื่อเสียงอย่าง ธนิสร์ วีรศักดิ์วงศ์ ที่ใช้นามปากา “สะอาด” วีระชัย ดวงพลา นามปากา “เดอะดวง” มุนินทร์ สายประสาท นามปากากา “มุนิน”, โกสินทร์ จีนสีคง,  เพียงพิชญ์ศาสตร์ศศิ นามปากกา“VIC / VICMON”) และไตรภัค สุภวัฒนา นามปากกา“PUCK” มาร่วมพูดคุยกัน 

 มีประเด็นถกเถียงที่น่าสนใจ และก็ยังคงถกเถียงกันอย่างมากมายไม่ว่าจะวงการอะไรก็ตามว่าจริงๆ แล้วอะไรคือความเป็นไทย ไม่เว้นแม้แต่วงการนักวาดการ์ตูนเองก็ได้มีการถกเถียงเรื่องนี้เช่นกัน

“เมื่องานเราได้ไปอยู่รวมกับนักวาดต่างประเทศ คนอ่านจะไม่ได้สนใจแล้วว่าการ์ตูนเรื่องนั้นมาจากประเทศไหนแล้ว เมื่องานของเราไปอยู่ในออนไลน์สิ่งที่เราต้องทำจริงๆ มันไม่ใช่การพรีเซนต์ประเทศแล้ว แต่มันคือจะทำยังไงให้คนอ่านเลือกเรื่องของเรา”  เพียงพิชญ์กล่าว 

“เราจะสัมผัสได้ถึงวิถีชีวิตและความสัมพันธ์บางอย่างที่มีเอกลักษณ์เฉพาะของคนไทย ต่อให้ไม่ได้มีฉากที่แสดงถึงความเป็นไทยเลยก็ตาม” มุนินทร์กล่าวต่อ

“นักเขียนการ์ตูนจะมีความเป็นไทยสูงในเชิงวัฒนธรรม ความเป็นอยู่ แต่จะนิยามความเป็นไทย เราต้องนิยามด้วยกันกับคนในสังคม อุตสาหกรรมการ์ตูนหรือว่าภาครัฐพร้อมที่จะสนับสนุนลายเส้นแบบนี้ (ลายเส้นแบบการ์ตูนผีเล่มละบาท) ต่อชาวโลกไหม มันจะมากับระบบอุตสาหกรรมที่ประสบความสำเร็จมากๆ เพราะว่าแนวทางที่ไปมันชัดเจน”  ธนิสร์เสริมอีก

แต่ทั้งนี้เราก็ยังสรุปตรงกันไม่ได้แน่ชัดว่าอะไรคือความเป็นไทยที่แท้จริง แต่เมื่อเราได้ลองเปรียบเทียบงานจากหลายๆ ประเทศ ก็จะมีความรู้สึกบางอย่างที่ผู้อ่านจะรู้สึกได้ว่านี่แหละคือว่าเป็นไทยที่ต่างจากชาติอื่นอย่างที่หลายท่านได้กล่าวไป ไม่ว่าจะเป็นสิ่งที่เล็กน้อยแค่ไหนก็ตาม 

นักวาดการ์ตูนไทยแสดงให้เห็นได้ว่าในตัวของนักวาดเองมีความพยายามจะมีการขยายกลุ่มผู้อ่านไปยังกลุ่มอื่นๆ ที่ไม่ใช่แค่เด็กเพียงอย่างเดียวแล้ว และนอกจากจะเขียนเพื่อให้ความสนุกแล้วสิ่งที่นักวาดการ์ตูนแต่ละคนต้องคำนึงถึงคือความรับผิดชอบต่อสังคมในผลงานของตัวเองอีกด้วย 

อย่างไรก็ดี เราก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าภาษาภาพเป็นภาษาสากลที่เข้าใจกันทั่วโลกแม้ว่าจะไม่มีตัวอักษรเลยก็ตาม แน่นอนว่าเรามักจำอะไรต่างๆ เป็นภาพ เป็นสีสันมันจะทำให้จดจำได้ดีว่าเป็นไหนๆ